Ersun Bayraktaroğlu
Çok uzun yıllardır vergi yasalarımızda yer alan ve kurumların taşınmaz satışında Kurumlar Vergisi (KV) ve Katma Değer Vergisi (KDV) istisnası uygulanmasına izin veren hükümler 14/7/2023 tarihli 7456 sayılı Yasa ile 15/7/2023 tarihinden geçerli olmak üzere kaldırıldı. Ancak hem KV hem de KDV yasalarına yine 7456 sayılı yasa ile eklenen geçici hükümlerle söz konusu uygulamanın belli koşullarda devamı bu tarihten sonra da geçerli olmak üzere, 2024 ve sonraki yıllarda da mümkün.
Bakalım 15.7.2023 tarihinden itibaren taşınmaz satışına ilişkin kurumlar vergisi ve KDV istisnası uygulaması hangi özellikleri taşıyor?
I- Taşınmaz satışına ilişkin kurumlar vergisi istisnası
a) Mevzuat Hükmü
– KV Md:5/1-e (15.7.2023 Öncesi)
(Değişiklikler Koyu/Yatık olarak işaretlenmiştir.)
Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri, rüçhan hakları ve bu fıkranın (a) bendi kapsamında istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı ile aynı süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazların satışından doğan kazançların %50’lik kısmı.
Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır.
İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Aynı süre içinde işletmenin tasfiyesi (bu kanuna göre yapılan devir ve bölünmeler hariç) halinde de bu hüküm uygulanır.
Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibarî değeriyle elde edilen hisse senetlerinin elde edilme tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin elde edilme tarihi esas alınır.
Devir veya bölünme suretiyle devralınan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında aktifte bulundurma sürelerinin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler de dikkate alınır. 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına veya 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine devredilen taşınmazların kiracı ya da kaynak kuruluş tarafından üçüncü kişilere satışında, aktifte bulundurma sürelerinin hesabında, bu taşınmazların finansal kiralama şirketi, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları ile varlık kiralama şirketinin aktifinde bulunduğu süreler de dikkate alınır.
Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır.
– KV Md:5-1/e (15.7.2023 ve sonrası)
Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri rüçhan hakları ve bu fıkranın (a) bendi kapsamında istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı.
Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır.
İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Aynı süre içinde işletmenin tasfiyesi (bu kanuna göre yapılan devir ve bölünmeler hariç) halinde de bu hüküm uygulanır.
Bedelsiz olarak veya rüçhan hakkı kullanılmak suretiyle itibarî değeriyle elde edilen hisse senetlerinin elde edilme tarihi olarak, sahip olunan eski hisse senetlerinin elde edilme tarihi esas alınır.
Devir veya bölünme suretiyle devralınan iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışında aktifte bulundurma sürelerinin hesabında, devir olunan veya bölünen kurumda geçen süreler de dikkate alınır.
Menkul kıymet ticaretiyle uğraşan kurumların bu amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar istisna kapsamı dışındadır
Yukarıdaki hükümlerden de görüleceği üzere:
15.7.2023 tarihine kadar kurumların taşınmazlarını satmaları halinde elde ettikleri kazancın %50’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna tutuluyordu. Söz konusu istisnanın uygulanabilmesi için:
– Söz konusu kurumun taşınmaz ticareti ve kiralaması ile uğraşmaması,
– Taşınmaza en az iki yıldır sahip olması,
– Satış bedelinin satışı takip eden iki yıl içinde nakden tahsil edilmesi,
– İstisna edilen kazancın pasifte bir fon hesabında 5 yıl süreyle tutulması,
şartlarının tümünün yerine getirilmesi gerekiyordu.
Ayrıca 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına veya 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında kira sertifikası ihracı amacıyla varlık kiralama şirketlerine devredilen taşınmazların kiracı ya da kaynak kuruluş tarafından üçüncü kişilere satışında, aktifte bulundurma sürelerinin hesabında, bu taşınmazların finansal kiralama şirketi, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları ile varlık kiralama şirketinin aktifinde bulunduğu sürelerin de dikkate alınarak hesaplama yapılacağı yasa hükmünde yer almaktaydı.
Değişiklik sonrası, yani 15.7.2023’ten itibaren ise yasa hükmünden taşınmazla ilgili tüm ifadeler çıkarıldığı için artık taşınmazlarla ilgili bir kurumlar vergisi istisnası uygulanması söz konusu olmayacaktır.
b) 15 Temmuz 2023 tarihinden önce aktifte yer alan taşınmazlarla ilgili özel durum
7456 sayılı yasa ile Kurumlar Vergisi (KV) Yasası’nın 5. maddesinin 1. Fıkrasının e bendinden “taşınmaz” ifadeleri çıkarılırken yasaya eklenen bir geçici madde ile yasanın yayım tarihi itibariyle şirket aktifinde yer alan taşınmazlarla ilgili bir düzenleme yapıldı.
7456 sayılı yasa ile,
– KV Yasası’na eklenen geçici 16. maddede aynen “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazlar için 5’inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinin bu maddeyi ihdas eden Kanunla değiştirilmeden önceki hükümleri uygulanır. Şu kadar ki, bu kanunun 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan %50 oranı, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak taşınmaz satış kazançları için %25 olarak uygulanır.”,
hükmü yer almaktadır.
Dolayısı ile söz konusu yasanın yayımlandığı tarih olan 15/7/2023 tarihinden önce aktiflerinde kayıtlı taşınmazı olan kurumlar vergisi mükellefleri için yukarıda yer alan yasa hükümleri uyarınca “eski”, “değişiklik öncesi” yasa hükümleri geçerli olacağından bu mükellefler söz konusu kurumlar vergisi istisnasından yararlanmaya devam edeceklerdir
c) 15 Temmuz 2023 tarihi itibariyle aktifinde taşınmaz bulunan kurumlar vergisi mükellefler için taşınmaz istisnası koşulları
Yukarıda da belirttiğimiz gibi her ne kadar 15.7.2023 tarihi itibariyle kurumlar vergisi yasasından “taşınmaz satışına ilişkin” istisna hükmü kaldırılmış olsa da yukarıda yer verdiğim geçici 16. madde hükmüne göre söz konusu istisnanın uygulaması devam etmektedir.
Bugün için kurumların taşınmaz satışından elde ettikleri kazanca ilişkin KV istisnası uygulamasının şartları aşağıdaki gibidir:
- Taşınmaz ticareti ve kiralaması ile uğraşmamak,
- Taşınmaza 15/7/2023 tarihinden önce sahip olmak,
- Taşınmaza en az iki yıldır sahip olmak,
- Satış bedelini satışı takip eden iki yıl içinde nakden tahsil etmek,
- İstisna edilen kazancı pasifte bir fon hesabında 5 yıl süreyle tutmak.
15/7/2023 sonrası taşınmaz satışına ilişkin KV istisnası uygulamasının eskisinden iki önemli farkı var.
İlk farklılık yukarıda belirttiğim “taşınmaza sahip olma zamanı” ile ilgili. Söz konusu istisnadan yararlanabilmek için satışa konu taşınmazın 15/7/2023 öncesi ilgili kurumun aktifinde yer alması gerekiyor. Yani en basit ifade ile söz konusu taşınmazın tapusu 14/7/2023 tarihi ve öncesine ait olmalı ve şirket adına kayıtlı görünmeli. Bu şekilde aktife kayıtlı bir taşınmaz diğer şartları da taşıyorsa istisnadan yararlanacak demektir.
İkinci farklılık ise istisna oranı ile ilgili. Artık kurumlar vergisi istisnası Geçici 16. Maddenin ikinci cümlesinde yer aldığı şekilde %25 olarak uygulanacaktır. Yani taşınmaz eğer 14/7/2023 ve öncesi satılmış olsaydı elde edilen kazancın %50’si kurumlar vergisinden istisna edilecekken 15/7/2023’ten itibaren gerçekleştirilecek satışlarda istisna %25 olarak uygulanacaktır.
Burada önemli gördüğüm bir husus da elde tutma süresi ile alakalı. Yasanın eski hükmünde yer alan ve geçici 16. madde gereğince 15/7/2023 öncesi sahip olunan taşınmazlar için geçerli olan hüküm gereği iki yıllık elde tutma süresi istisna uygulaması için eskiden olduğu gibi önemli bir şart olarak dikkate alınmalı. Söz konusu süre taşınmazın en az 720 gün süre ile şirket adına tapuda yer almasını gerekli kılıyor. Bu 720 günlük süre eskiden sahip olunan taşınmazlar için zaten 15/7/2023 tarihinde çoktan sağlanmış olabilecektir. Yani mesela şirket aktifinde 2020 yılından beri yer alan bir taşınmaz 15/7/2023 ve sonrasında istenildiği an satılabilir ve istisnadan ( diğer şartları da sağlıyorsa) %25’lik oran üzerinden yararlanılabilir. Buna karşılık mesela 2023 başında ya da daha yakın tarih, hatta 14/7/2023’te şirket adına tescil edilmiş bir gayrimenkul için de bu iki yıllık (720 günlük) süre geçerli olacaktır. 14/7/2023’te tescil edilen bir gayrimenkulün %25’lik istisnadan yararlanması için gerekli iki yıllık süre şartı 15/7/2025’te dolacağından istisnadan yararlanmak için en az bu süre kadar beklenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
II- Taşınmaz satışına ilişkin KDV istisnası
a) Mevzuat hükmü
KDV Yasası’nın 17. maddesinin 4. fıkrasının r bendinin 15.7.2023 öncesi ve sonrası hükmü aşağıdaki şekildedir.
– KDV Md:17/4-r (15.7.2023 Öncesi)
(Değişiklikler Koyu/Yatık olarak işaretlenmiştir.)
Kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve teslimi.
İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları taşınmaz ve iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır.
İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.
Bu fıkranın (u) bendi kapsamında varlık kiralama şirketlerine ve (y) bendi kapsamında finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına devredilen taşınmaz ve iştirak hisselerinin, kaynak kuruluş ve kiracı tarafından üçüncü kişilere satışına ilişkin en az iki tam yıl aktifte bulundurma süresinin hesabında, bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin varlık kiralama şirketleri, finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının aktifinde bulunduğu süreler de dikkate alınır.
– KDV Md:17-4/r (15.7.2023 ve sonrası)
Kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisselerinin satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimler ile bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve teslimi.
İstisna kapsamındaki kıymetlerin ticaretini yapan kurumların, bu amaçla aktiflerinde bulundurdukları iştirak hisselerinin teslimleri istisna kapsamı dışındadır.
İstisna kapsamında teslim edilen kıymetlerin iktisabında yüklenilen ve teslimin yapıldığı döneme kadar indirim yoluyla giderilemeyen katma değer vergisi, teslimin yapıldığı hesap dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınır.
Bu fıkranın (u) bendi kapsamında varlık kiralama şirketlerine ve (y) bendi kapsamında finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına devredilen iştirak hisselerinin, kaynak kuruluş ve kiracı tarafından üçüncü kişilere satışına ilişkin en az iki tam yıl aktifte bulundurma süresinin hesabında, bu iştirak hisselerinin varlık kiralama şirketleri, finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının aktifinde bulunduğu süreler de dikkate alınır.
Yukarıdaki hükümlerden de görüleceği üzere:
15.7.2023 tarihine kadar kurumların taşınmaz satışına ilişkin KDV istisnasından yararlanabilmeleri için aşağıdaki iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekiyordu:
– Söz konusu kurumun taşınmaz ticareti ile uğraşmaması,
– Taşınmaza en az iki yıldır sahip olması.
Ayrıca bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmazlarının (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile bu taşınmazların finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve teslimi de KDV istisnasından yararlanmaktaydı.
Hatta, varlık kiralama şirketlerine ve finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına devredilen taşınmazların, kaynak kuruluş ve kiracı tarafından üçüncü kişilere satışına ilişkin en az iki tam yıl aktifte bulundurma süresinin hesabında, bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin varlık kiralama şirketleri, finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının aktifinde bulunduğu süreler de dikkate alınıyordu.
Değişiklik sonrası, yani 15.7.2023’ten itibaren ise yasa hükmünden taşınmazla ilgili tüm ifadeler çıkarıldığı için – Bu yazının aşağıda, III numaralı bölümünde belirttiğim gibi bankalara ya da finansal kiralama ya da finansman şirketlerine ya da Tasarruf Mevduatı Koruma Fonu’na borçları olanlarla bunların kefillerinin borçlarına karşılık taşınmazlarının bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine ya da Tasarruf Mevduatı Koruma Fonu’na devredilmesi halinde bu teslim KDV’den eskiden olduğu gibi istisna olmaya devam ediyor – artık taşınmazlarla ilgili bir Katma Değer Vergisi istisnası uygulanması söz konusu olmayacaktır.
b) 15 Temmuz 2023 tarihinden önce aktifte yer alan taşınmazlarla ilgili özel durum
7456 sayılı yasa ile KV Yasası’nın 5. maddesinin 1. fıkrasının e bendinden “taşınmaz” ifadeleri çıkarılırken yasaya eklenen bir geçici madde ile yasanın yayım tarihi itibariyle şirket aktifinde yer alan taşınmazlarla ilgili bir düzenleme yapıldı.
7456 sayılı yasa ile
– KDV Yasası’na eklenen geçici 43. maddede aynen “Bu maddenin yürürlük tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazlar için bu maddeyi ihdas eden Kanunla, bu Kanunun 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasının (r) bendinde yapılan değişiklik öncesi hükümler uygulanır”,
hükmü yer almaktadır.
Dolayısı ile söz konusu yasanın yayımlandığı tarih olan 15/7/2023 tarihinden önce aktiflerinde kayıtlı taşınmazı olan kurumlar vergisi mükellefleri için yukarıda yer alan yasa hükümleri uyarınca “eski”, yani “değişiklik öncesi” yasa hükümleri geçerli olacağından bu mükellefler söz konusu KDV istisnasından yararlanmaya devam edeceklerdir.
c) 15 Temmuz 2023 tarihi itibariyle aktifinde taşınmaz bulunan kurumlar vergisine tabi mükellefler için taşınmaz satışlarında KDV istisnası koşulları
Yukarıda da belirttiğimiz gibi her ne kadar 15.7.2023 tarihi itibariyle KDV Yasası’ndan “taşınmaz satışına ilişkin” istisna hükümleri kaldırılmış olsa da yukarıda yer verdiğim geçici 43. Madde hükmüne göre söz konusu istisnanın uygulaması devam etmektedir.
Bugün için kurumların taşınmaz satışlarında KDV istisnası uygulamasının şartları aşağıdaki gibidir:
– Taşınmaz ticareti ve kiralaması ile uğraşmamak,
– Taşınmaza 15/7/2023 tarihinden önce sahip olmak,
– Taşınmaza en az iki yıldır sahip olmak.
Dolayısıyla 15/7/2023 sonrası taşınmaz satışında KDV istisnası uygulaması için eskiden gerekli şartlara bir yenisi eklenmiş durumda: KDV istisnası uygulanabilecek taşınmazlar sadece şirket aktifinde 15/7/2023 tarihinden önce bulunan taşınmazlar olmalı. Yani söz konusu taşınmazın tapusu 14/7/2023 tarihi ve öncesine ait olmalı ve şirket adına kayıtlı görünmeli. Bu şekilde aktife kayıtlı bir taşınmaz diğer iki şartı da sağlıyorsa yani ilgili kurum gayrimenkul ticareti ile uğraşmıyor ve söz konusu taşınmaz kurumlar vergisi istisnasına ilişkin bölümde yer verdiğim şekilde en az iki yıldır şirket aktifinde yer alıyorsa taşınmaz ne zaman satılırsa satılsın KDV istisnası uygulanabilecek.
III- Bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmazlarının (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve teslimine ilişkin kurumlar vergisi ve KDV istisnası
Yazımın yukarıdaki bölümlerinde yer verdiğim taşınmaz satışına ilişkin KV ve KDV istisnası Kurumlar Vergisi Yasası’nın 5/1-e ve KDV Yasası’nın 17/4-r maddelerinde yer alan istisnaydı.
Kurumlar Vergisi Yasası’nın 5-1/f bendinde yer alan bir başka istisna daha var ki onda herhangi bir değişiklik söz konusu değil.
Halen geçerli olan bu istisna hükmü şöyle:
“Bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine borçları nedeniyle kanunî takibe alınmış veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine veya bu Fona devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı ile bankaların, finansal kiralama ya da finansman şirketlerinin bu şekilde elde ettikleri söz konusu kıymetlerden taşınmazların (6361 sayılı Kanun kapsamında yapılan finansal kiralama işlemlerinde kiracının temerrüdü sebebiyle kanuni takipteki finansal kiralama alacakları karşılığında tarafların karşılıklı mutabakatıyla kiralayanın her türlü tasarruf hakkını devraldığı finansal kiralama konusu taşınmazlar dâhil) satışından doğan kazançların %50’lik, diğerlerinin satışından doğan kazançların %75’lik kısmı.”
Madde metninde de yazdığı gibi
– Bankalara,
– Finansal Kiralama Şirketlerine
– Finansman şirketlerine
Borcu sebebiyle bu kurumlar tarafından takibe alınmış,
Ya da,
– Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na borçlu,
olan kurumların ya da bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin taşınmazlarının bu borçlara karşılık olarak bankalara, finansal kiralama şirketlerine, finansman şirketlerine ya da TMS Fonu’na devredilmesi durumunda elde edilen hasılatın söz konusu borcun kapatılmasında kullanılan kısmının tamamı (yukarıda belirtilen kurumlarca takibe alınmış olma şartı haricinde) başkaca bir şart aranmaksızın kurumlar vergisinden istisna olacaktır.
Kurumlar vergisi açısından yukarıda yer verdiğim ve halen geçerli ve yürürlükte olan bu hükmün KDV Yasası’nda da karşılığı var ve söz konusu taşınmaz satışlarına KDV istisnası da getiriyor. Söz konusu KDV Yasası hükmü ise Kurumlar Vergisi Yasası’ndaki gibi ayrı bir bend halinde değil yukarıda açıkladığımız ve 15/7/2023 sonrası değişen 17/4-r’nin içinde düzenlenmiş. Ancak bu maddedeki değişiklik bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmazlarının (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara, finansal kiralama ve finansman şirketlerine devir ve teslimleri ile bu taşınmaz ve iştirak hisselerinin finansal kiralama ve finansman şirketlerince devir ve teslimine ilişkin hükümler için geçerli değil. Yani, bankalara ya da finansal kiralama ya da finansman şirketlerine ya da Tasarruf Mevduatı Koruma Fonu’na borçları olanlarla bunların kefillerinin borçlarına karşılık taşınmazlarının bankalara, finansal kiralama ya da finansman şirketlerine ya da Tasarruf Mevduatı Koruma Fonu’na devredilmesi halinde bu teslim KDV’den eskiden olduğu gibi istisna olmaya devam ediyor. Burada iki yıllık elde tutma şartı da aranmıyor.
IV- Bankacılık Kanunu Geçici 33. maddesi kapsamındaki taşınmaz devirlerinde kurumlar vergisi ve KDV istisnası
Konunun bütünlüğünü sağlamak amacıyla son bir istisna hükmünden de kısaca bahsetmekte yarar var.
Hatırlanacağı üzere 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na 17/7/2019 yılında eklenen Geçici 32. madde ile Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar, finansal kiralama şirketleri, factoring şirketleri ve finansman şirketleri ile bu maddede tanımlanan diğer finansal kuruluşlarla kredi ilişkisinde bulunan ve BDDK tarafından çıkarılan yönetmeliğe göre hazırlanan çerçeve anlaşmalarda belirlenen borçlular, bu kuruluşlar tarafından kullandırılmış olan kredilere ilişkin olarak alınacak tedbirlerle, geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve istihdama katkıda bulunmaya devam etmelerine imkân verilmesini sağlamak amacıyla, dahil oldukları risk grubundaki diğer borçlularla bir bütün olarak veya kısmen yeniden yapılandırmaya tabi tutulabilmesine imkan sağlayan ve bu işlemleri kolaylaştıran hükümler getirilmişti.
Geçici 32. maddenin uygulama süresi dolduğundan yasaya 27/12/2023’te eklenen Geçici 35. madde ile Geçici 32’nci madde hükümlerinin, bu yeni geçici maddenin yayımı tarihinden itibaren iki yıl süreyle uygulanması mümkün kılındı.
5411 sayılı Yasa’nın süresi uzatılan Geçici 32. madde hükümleri içinde madde kapsamında yapılacak taşınmaz devirlerine ilişkin KV ve KDV istisnaları da söz konusu.
5411 sayılı Yasa’nın Geçici 32. maddesine göre 27/12/2023’te itibaren 2 yıl süreyle uygulanmak üzere yazımın yukarıda III. bölümünde söz ettiğim Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-f bendinde yer alan kurumlar vergisi istisnası hükmü, kanuni takibe alınma şartı aranmaksızın alacaklı kuruluşlara ilgili varlıklarını Çerçeve Anlaşmaları ve düzenlenen Sözleşmeler kapsamında devreden kurumlar ile bu suretle ilgili varlıkları devralan söz konusu alacaklı kuruluşların bu varlıkları satışından doğan kazançları hakkında da uygulanacak.
Yine, Geçici 32. madde varlıkların Çerçeve Anlaşmaları ve düzenlenen Sözleşmeler kapsamında alacaklı kuruluşlara devir ve teslimi ile bu suretle ilgili varlıkları devralan alacaklı kuruluşların bu varlıkları devir ve tesliminde de KDV Kanunu’nun 17/7-r maddesinde yer alan istisnanın uygulanacağını açıkça belirtiyor.
