Elektronik Defter Genel Tebliği’nde Yapılan Değişiklikler: Ayrıntılı Analiz ve Değerlendirme

31 Aralık 2024 tarihli ve 32769 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No: 1)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 6)”, elektronik defter (e-Defter) uygulamasına ilişkin önemli düzenlemeler ve değişiklikler içermektedir. Bu makalede, Tebliğ’in kapsamı, getirilen yenilikler ve bu değişikliklerin uygulanmasına ilişkin detaylar ele alınmıştır.

1. Tanımların Güncellenmesi

Tebliğ’in birinci maddesi, 13 Aralık 2011 tarihli ve 28141 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği’nin “2. Tanımlar ve Kısaltmalar” başlıklı bölümünde yer alan “Açılış Onayı” ve “Kapanış Onayı” tanımlarında değişiklik yapmıştır. Yeni tanımlar şu şekilde düzenlenmiştir:

• Açılış Onayı: Hesap döneminin ilk ayına (envanter defteri için ilk gününe) ilişkin alınan elektronik defter beratı olarak tanımlanmıştır.
• Kapanış Onayı: Hesap döneminin son ayına (envanter defteri için son gününe) ilişkin alınan elektronik defter beratı olarak yeniden tanımlanmıştır.

Bu değişiklik, e-Defter kullanıcıları için açılış ve kapanış süreçlerini daha net bir şekilde tanımlamayı ve uygulamada birliğin sağlanmasını hedeflemektedir.

2. E-Defter Kapsamındaki Mükellefiyet Değişiklikleri

Tebliğ’in ikinci maddesi, 3.2.1 numaralı fıkranın (3) numaralı bendi üzerinde değişiklik yapmıştır. Yeni düzenleme, e-Defter uygulamasına dahil olması gereken mükellef gruplarını ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır:

• E-Defter zorunluluğu getirilen mükellefler:
  • Vergi Usul Kanunu’nun 172 ve 173. maddeleri uyarınca defter tutmakla yükümlü olan dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri (bilanço esasına göre defter tutanlar).
• E-Defter zorunluluğu bulunmayan mükellefler:
  • Defter tutma yükümlülüğü olmayan dernekler, vakıflar, sendikalar, odalar, birlikler, federasyonlar, konfederasyonlar.
  • Kurumlar vergisinden muaf olan kooperatifler.
  • İflas süreci devam eden mükellefler.

Bu değişiklik, mükelleflerin yükümlülüklerini daha açık hale getirmekte ve gereksiz uygulamalardan kaçınılmasını sağlamaktadır.

3. Envanter Defteri ile İlgili Yeni Düzenlemeler

Tebliğ’in üçüncü maddesiyle, 3.2.6 numaralı fıkraya eklenen yeni paragraf, envanter defteri için ihtiyari e-Defter tutma imkânını düzenlemiştir. Ayrıca, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, belirli kriterlere göre envanter defterinin e-Defter olarak tutulmasına ilişkin zorunluluk getirme yetkisi verilmiştir. Bu kriterler şunlardır:

• Faaliyet konusu,
• Mükellefiyet süresi,
• Vergi ve mükellefiyet türü,
• Aktif büyüklüğü,
• Öz sermaye büyüklüğü,
• Brüt satış hasılatı,
• Sektörel kriterler.

4. E-Defter Uygulamasına Giriş Şartlarının Güncellenmesi

Tebliğ’in dördüncü maddesiyle, 4.1.1 numaralı fıkranın (a) ve (b) bentleri değiştirilmiştir:

• Gerçek kişiler, Nitelikli Elektronik Sertifika (NES), Mali Mühür, Dijital Vergi Dairesi veya e-Devlet Kapısı şifresi temin ederek e-Defter uygulamasına girebileceklerdir.
• Tüzel kişiler için aynı gereklilikler geçerlidir.

Bu düzenleme, e-Defter giriş süreçlerini daha erişilebilir ve kullanıcı dostu hale getirmeyi amaçlamaktadır.

5. Envanter Defteri İçin Belirlenen Süreler

Tebliğ’in beşinci ve altıncı maddeleri, e-Defter süreciyle ilgili kritik süreleri belirlemiştir:

• Açılış Onayı: Hesap döneminin ilk gününe ait e-Defter ve berat dosyalarının, gelir vergisi mükellefleri için hesap döneminin ilk ayını takip eden dördüncü ayın 10’uncu günü, diğer mükellefler için aynı dönemin 14’üncü günü sonuna kadar oluşturulması gerekmektedir.
• Kapanış Onayı: Hesap döneminin son gününe ait e-Defter ve berat dosyalarının, gelir vergisi beyannamesinin verileceği ayı takip eden ayın 10’uncu günü, diğer mükellefler için aynı dönemin 14’üncü günü sonuna kadar tamamlanması zorunludur.

Bu süreler, mükelleflerin e-Defter süreçlerini daha düzenli bir şekilde yönetmelerine olanak tanımaktadır.

6. Diğer Değişiklikler

• 4.3.8 numaralı fıkra: E-Defter beratlarının imzalanmasına ilişkin ifadeler genişletilmiştir. Elektronik imza ve zaman damgası kullanımı netleştirilmiştir.
• 7.7 numaralı fıkra: Envanter defterine özel düzenlemelerin, diğer genel düzenlemelerle uyumlu olduğu belirtilmiştir.

7. Yürürlük ve Uygulama

• 1 Ocak 2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek maddeler: 1, 2, 3, 5, 6 ve 8. maddeler.
• 12 Kasım 2024 tarihinden geçerli olacak madde: 4. madde.
• Yayım tarihinde yürürlüğe giren maddeler: Diğer tüm düzenlemeler.

Bu tarih detayları, mükelleflerin değişikliklere zamanında uyum sağlamaları için önemlidir.

Sonuç

Bu Tebliğ, e-Defter uygulamasında önemli yenilikler ve kolaylıklar sunmaktadır. Özellikle, mükellefiyet kriterlerinin netleştirilmesi, açılış ve kapanış onaylarına ilişkin sürelerin belirlenmesi ve envanter defteri süreçlerine getirilen esneklik dikkat çekicidir. Mükelleflerin bu düzenlemelere uyum sağlayabilmeleri için süreçlerini gözden geçirmeleri ve gerekli teknolojik altyapıyı sağlamaları önerilmektedir. Tebliğ, elektronik defter uygulamalarında standardizasyonu artırmayı ve mükelleflerin yükümlülüklerini daha kolay yerine getirmesini hedeflemektedir.

Elektronik Defter Genel Tebliği’nde Yapılan Değişiklikler

E-Defter Süreleri

Bu tablolar, Tebliğ’de yapılan değişiklikleri daha kolay anlamanızı ve takip etmenizi sağlayacak şekilde düzenlenmiştir.