ŞENOL DÖNDER
SMMM
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği: Vergi ve Ceza Bilgilerinin Açıklanması ve Uygulama Esasları
Giriş
Vergi Usul Kanunu’na (VUK) ilişkin düzenlemeler, vergi sistemimizin temel yapı taşlarını oluşturur. Bu bağlamda, vergi mükelleflerinin beyanları, kesinleşen vergi ve cezaları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş borçlarının açıklanması, şeffaflık ve kamu yararı ilkeleri doğrultusunda önem arz eder. 27 Ocak 2001 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan VUK Genel Tebliği (Sıra No: 293), bu süreçlerin nasıl yönetileceğini belirlemişti. Bu makalede, 2024 yılına yönelik olarak yapılan güncellemeler detaylandırılacak ve ilgili düzenlemelerin uygulama esasları incelenecektir.
Yetki ve Hukuki Dayanak
Vergi Usul Kanunu’nun 5. maddesinin dördüncü fıkrası, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na, vergi mükelleflerinin beyanlarına dayalı olarak yapılan vergi tarhiyatlarını, kesinleşen vergi ve cezaları, ödenmemiş vergi ve ceza miktarlarını açıklama yetkisi verir. Ayrıca, bu yetki, yerel idarelere devredilebileceği gibi, kamu görevlilerince yürütülen adli ve idari soruşturmalarla ilgili bilgi paylaşımı yapılmasına da olanak tanır. Bu kapsamda, sahte veya yanıltıcı belge düzenleyen veya kullananların mesleki kuruluşlarına bildirilmesi vergi mahremiyetini ihlal etmeyecektir. Bu yetkiler doğrultusunda, 2024 yılına yönelik olarak yapılacak açıklamalara ilişkin usul ve esaslar yeniden belirlenmiştir.
Açıklamanın Yapılması ve Kapsamı
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 5. maddesine istinaden Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2024 yılında yapılacak açıklamaların vergi dairelerinde ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde yayınlanmasını öngörmüştür. Belirlenen takvim doğrultusunda, 15 Ekim – 31 Ekim 2024 tarihleri arasında vergi dairelerinde, 1 Kasım – 15 Kasım 2024 tarihleri arasında ise Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde duyurular yapılacaktır.
Açıklama kapsamına, her bir vergi dairesine 5.000.000 TL ve üzerinde borcu olan mükellefler dâhil edilecektir. Ayrıca, açıklamaya konu olacak borçlar ve cezalar, 31 Aralık 2023 tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde 30 Eylül 2024 itibarıyla ödenmemiş olanlar ile 1 Haziran 2023 – 31 Mayıs 2024 tarihleri arasında kesinleşen tarhiyatlara ilişkin olacaktır. Yapılacak açıklamalarda, VUK Genel Tebliği (Sıra No: 293) ile belirlenen esaslara tam uyum sağlanması önem arz eder.
Açıklama Kapsamına Alınmayan Alacaklar
Belirli mükellef gruplarının borçları açıklama kapsamı dışında bırakılmıştır. Özellikle, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanunu, 6552 sayılı İş Kanunu, 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun, 7020 sayılı Kanun, 7143 sayılı Kanun, 7256 sayılı Kanun, 7326 sayılı Kanun ve 7440 sayılı Kanun kapsamında yapılan yapılandırmalardan doğan alacaklar açıklamaya dâhil edilmeyecektir.
Ayrıca, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremlerden etkilenen mükelleflerin, bu bölgelerdeki veya diğer bölgelerdeki vergi dairelerine olan kesinleşmiş vergi ve ceza borçları açıklama kapsamı dışında tutulacaktır. Ancak, mücbir sebep kapsamında olan mükelleflerin sadece mücbir sebepten etkilenen mükellefiyetleri nedeniyle olan borçları açıklamaya dâhil edilmeyecektir.
Yürürlük ve Uygulama
Bu Tebliğ, Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girecek ve uygulama esasları Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yürütülecektir.
Sonuç
Vergi mükelleflerinin vergi tarhına esas olan beyanlarının ve kesinleşen vergi ve cezalarının açıklanması, şeffaf bir vergi sisteminin önemli unsurlarındandır. Bu Tebliğ ile 2024 yılında uygulanacak olan düzenlemeler, belirli usul ve esaslara bağlanmış olup, açıklanacak borçlar ve cezalar, kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla belirli tarih aralıklarında ilan edilecektir. Mükellefler, bu düzenlemelere uymalı ve belirtilen süreler içinde gerekli yükümlülüklerini yerine getirmelidir. Bu şekilde, kamu düzeninin korunması ve vergi sisteminin etkin işleyişi sağlanacaktır. İlgili tebliğ aşağıda sunulmuştur.
Yetki
MADDE 1- (1) 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Mükelleflerin vergi tarhına esas olan beyanları, kesinleşen vergi ve cezaları ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş bulunan vergi ve ceza miktarları Maliye Bakanlığınca açıklanabilir. Maliye Bakanlığı bu yetkisini mahalline devredebilir. Ayrıca, kamu görevlilerince yapılan adli ve idari soruşturmalar ile ilgili olarak talep edilen bilgi ve belgeler ile bankalara, yapacakları vergi tahsiline yönelik bilgiler verilebilir. Bu bilgilerin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir. Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenledikleri veya kullandıkları vergi inceleme raporuyla tespit olunanların, kanunla kurulmuş mesleki kuruluşlarına ve 3568 sayılı Kanunla kurulan birlik ve meslek odalarına bildirilmesi vergi mahremiyetini ihlal sayılmaz. Bu takdirde kendilerine bilgi verilen kişi ve kurumlar da bu maddede yazılı yasaklara uymak zorundadırlar. Maliye Bakanlığı bilgilerin açıklanmasıyla ilgili usulleri belirlemeye yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir. Bu hüküm uyarınca, ikmalen, re’sen veya idarece yapılan tarhiyatlar dolayısıyla kesinleşen vergi ve cezalar ile vadesi geçtiği halde ödenmemiş vergi ve cezaların açıklanmasına ilişkin usuller 27/1/2001 tarihli ve 24300 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293) ile tespit edilmiştir.
Açıklamanın yapılması
MADDE 2- (1) 213 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasının Hazine ve Maliye Bakanlığına verdiği yetkiye istinaden;
a) 2024 yılında yapılacak açıklamaların, vergi dairesinin ilan koymaya mahsus yerlerinde asılmak suretiyle 15/10/2024 ile 31/10/2024 tarihleri (bu tarihler dahil) arasında Türkiye genelindeki vergi dairelerinde, 1/11/2024 ile 15/11/2024 tarihleri (bu tarihler dahil) arasında ise Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde yapılması,
b) Açıklama kapsamına, her bir vergi dairesine 5.000.000 TL ve daha fazla borcu olan veya bu tutar ve üzerinde kesinleşen vergi ve cezası bulunan mükelleflerin alınması,
c) Yapılacak açıklamada, 31/12/2023 tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde 30/9/2024 tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan ve nev’i itibarıyla Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293) ile açıklama kapsamına alındığı belirtilen vergi ve cezalar ile 1/6/2023-31/5/2024 tarihleri arasında kesinleşen tarhiyatların dikkate alınması,
ç) Açıklanacak bilgiler, açıklamanın yapılacağı yer ve diğer hususlarda Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293) ile belirlenen esaslara uyulması, ancak aynı Tebliğin “İnternet Ortamında Açıklama” başlıklı III/B bölümündeki hazırlanan listelerin gönderileceği adresler ile ilgili açıklamaları bakımından Defterdarlıkların Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 293)’nin (I-A) bölümüne göre hazırlanan listeleri Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı (IV)’e ve (I-B) bölümüne göre hazırlanan listeleri Gelir İdaresi Başkanlığı Tahsilat ve İhtilaflı İşler Daire Başkanlığına resmî yazı ekinde elektronik ortamda göndermeleri,
uygun görülmüştür.
Açıklama kapsamına alınmayan alacaklar
MADDE 3- (1) Açıklama kapsamına;
a) 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun geçici 3 üncü maddesi ve 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun geçici 5 inci maddesi kapsamında yaptıkları takas ve mahsuba ilişkin başvuruları kabul edilen, büyükşehir belediyeleri/belediyelerden ve bunlara bağlı kuruluşlar ile sermayesinin %50’sinden fazlası büyükşehir belediyelerine/belediyelere ait şirketlerden vadesi 31/12/2004 tarihi ve öncesine rastlayan,
b) 5216 sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesi kapsamında daha önce uzlaşmaya girmemiş olan büyükşehir belediyeleri ve bağlı idareleri ile üyeleri belediyelerden oluşan mahalli idare birliklerinden 13/2/2011 tarihli ve 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 167 nci maddesine istinaden başvuruda bulunmuş olanlara ait vadesi 31/12/2004 tarihi ve öncesine rastlayan,
c) 10/9/2014 tarihli ve 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun geçici 2 nci maddesinin birinci fıkrası kapsamında yapılandırılan,
ç) 3/8/2016 tarihli ve 6736 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun hükümlerine göre yapılandırılması devam eden,
d) 18/5/2017 tarihli ve 7020 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda ve Bir Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında yapılandırılması devam eden (Kanunun 5 inci maddesi kapsamındakiler dahil),
e) 11/5/2018 tarihli ve 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun kapsamında yapılandırılması devam eden (Kanunun 11 inci maddesi kapsamındakiler dahil),
f) 11/11/2020 tarihli ve 7256 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna göre yapılandırılması devam eden,
g) 3/6/2021 tarihli ve 7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanuna göre yapılandırılması devam eden,
ğ) 9/3/2023 tarihli ve 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre yapılandırılması devam eden,
alacakların alınmaması uygun görülmüştür.
(2) 6/2/2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremlerden etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri ile Sivas ili Gürün ilçesinde deprem tarihi itibarıyla gelir veya kurumlar vergisi yönünden (gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olmayanlar açısından KDV yönünden) mükellefiyet kaydı bulunan ve ilan edilen mücbir sebep kapsamında olan mükelleflerin gerek bu yerlerdeki gerekse ülke genelindeki diğer vergi dairelerine olan kesinleşmiş vergi ve cezaları ile borçlarının açıklama kapsamına alınmaması uygun bulunmuştur. Mükellefiyetli şubeleri yönünden mücbir sebep kapsamında olan mükelleflerin ise sadece bu mükellefiyetleri nedeniyle olan kesinleşmiş vergi ve cezaları ile borçları açıklama kapsamına alınmayacaktır.
Yürürlük
MADDE 4- (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 5- (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.
kaynak: gib.gov.tr
