Eyüp Sabri Demirci
İşçisini fiilen çalıştırmasına rağmen Covid-19 kaynaklı zorlayıcı sebepler nedeniyle kısa çalışma veya nakdi ücret desteği kapsamında bildirdiği tespit edilen işverenlerden evvelce kısa çalışma ödenekleri veya nakdi ücret destekleri faiziyle birlikte geri alınmakta idi. İşsizlik Sigortası Kanununa ilave edilen geçici 32. madde ile hatalı işlemlerden kaynaklanan fazla ve yersiz ödemelerin yanı sıra fiilen çalıştırdığı işçisini KÇÖ ve NÜD kapsamında bildirdiği tespit edilen/edilecek işverenlerin bu işlemleri de hatalı işlem kabul edilerek, KÇÖ ve NÜD ödemeleri fazla ve yersiz ödeme kapsamında terkin edilmektedir.
Nitekim İŞKUR tarafından yayımlanan 2022/3 sayılı Genelgede, kısa çalışma uygulanan dönemde 4857 sayılı Kanunun 25. maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde yer alan sebepler hariç olmak kaydıyla işveren tarafından işçi çıkarılması ile ceza soruşturmasına veya kovuşturmasına konu olan işlemler dışında kalan ve fazla ve yersiz ödeme oluşmasına sebep olan tüm işlemlerin hatalı işlem kabul edileceği belirtilmiştir.
Sözkonusu uygulamadan yararlanabilmek için fazla ve yersiz ödemenin geçici 32. maddenin yürürlüğe girdiği 9/11/2022 ve öncesinde tahsil edilmemiş olması yeterli olup, İŞKUR’a başvuru gibi bir şart da bulunmaktadır.
KÇÖ ve NÜD’den hatalı yararlanmış işverenlerce SGK’ya verilecek beyannameler İPC uygulanmaksızın işleme alınacak, primler faizsiz olarak tahsil edilecek.
5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 94. madde ile KÇÖ veya NÜD’den hatalı yararlanmış işverenlerin (KÇÖ ve NÜD’ kapsamında bildirdiği işçisini fiilen çalıştırdığı tespit edilmiş işverenler de dahil), yersiz yararlandıkları sürelere ilişkin SGK’ya verecekleri ek nitelikteki muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin, SGK’ya yapacakları başvuru tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar verilmesi ve muhteviyatı primlerin de aynı süre içinde ödenmesi halinde söz konusu yükümlülüklerin süresi içerisinde yerine getirilmiş sayılacağı öngörülmüştür.
Bu bağlamda fiilen çalıştırdığı sigortalılarını KÇÖ veya NÜD kapsamında bildirdiği tespit edilmiş işverenlerce düzenlenen beyannamelere evvelce her bir ay başına asgari ücretin üç katına kadar idari para cezası uygulanırken, bu işverenler geçici 94. maddeden yararlanmaları halinde sözkonusu cezalara muhatap olmayacaklardır.
Ayrıca;
Sigortalıların prime esas kazançlarını veya prim ödeme gün sayılarını eksik bildirdiği tespit edilen işverenlerin ilgili yılda yararlanmış oldukları asgari ücret destekleri gecikme zammıyla birlikte geri alınmasına rağmen, KÇÖ veya NÜD’den hatalı/muvazaalı yararlanmış olduğu tespit edilen işverenlerin geçici 94. maddeden yararlanmaları halinde yükümlülüklerini süresi içinde yerine getirmiş sayılmaları nedeniyle asgari ücret desteklerinin geri alınmaması,
Geriye yönelik düzenlenecek olan muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin işverenin başvuru tarihini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar verilmesi ve primlerin de aynı süre içinde ödenmesi halinde sözkonusu yükümlülükler süresi içinde yerine getirilmiş sayıldığından, geriye yönelik düzenlenecek muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin 05510 kanun numarası seçilerek (indirimli) düzenlenebilmesi
Gerektiği değerlendirilmektedir.
Muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin 3 aylık süre içinde verilerek muhteviyatı primlerin aynı süre içinde ödenmesine ilişkin süreç, işverenin SGK’ya yapacağı başvurunun ardından başlayacak.
Dolayısıyla fiilen çalıştırılan sigortalının KÇÖ veya NÜD kapsamında bildirildiği üç-beş yıl sonra tespit edilse bile, işverenin daha önce geçici 94. maddeden yararlanmaya yönelik bir başvurusunun bulunmaması kaydıyla, muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin verilmesi ve primlerin ödenmesi hususundaki 3 aylık süre, işverenin SGK’ya yapacağı başvurunun ardından başlayacaktır.
EMEKLİ ÇALIŞANLARDAN DOLAYI BEŞ PUANLIK İNDİRİMDEN KİMLER NASIL YARARLANACAK?
Emekli aylığı bağlanan vatandaşlarımızın özel sektöre ait işyerlerinde emekli aylıklarını kestirmeksizin sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi çalışmaları mümkün bulunmaktadır.
İşverenlerin SGDP’ye tabi çalışan sigortalılardan dolayı şimdiye kadar beş puanlık indirimden yararlanmalarına izin verilmezken EYT’li vatandaşlarla ilgili hazırlanan torba kanunda, işverenlerin bazı şartlar dahilinde SGDP’ye tabi çalıştırdıkları sigortalılardan dolayı da beş puanlık prim indiriminden yararlanmalarına imkan sağlandığı görülmektedir.
Mevcut yasa tasarısına göre SGDP’li çalışanlardan dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanabilmek için sigortalının;
- Torba yasanın yürürlüğe girdiği tarih veya sonrasında tahsis (emeklilik) talebinde bulunması,
- İlk defa 8/9/1999 veya öncesi bir tarihte işe başlayıp 506/Geçici 81. maddenin (b) bendine tabi olarak emekli aylığına hak kazanması,
- Emeklilik nedeniyle işten ayrılış tarihini izleyen 10 gün içinde ve işten ayrıldığı işyerinde işe başlaması
Gerekiyor.
Buna karşın;
- Torba yasanın yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsis talebinde bulunmuş olanlar,
- Vergi indirim belgesiyle emekli olanlar, 3600 günle kısmi aylığa hak kazananlar,
- Torba yasanın yürürlüğe girdiği tarihten sonra sigortalılık süresi ve prim gün sayısı ile birlikte yaş şartını da yerine getirerek tahsis talebinde bulunanlar (EYT’li olmayanlar)
- Beş puanlık indirimden yararlanıldıktan sonra işten ayrılıp aynı işyerinde yeniden çalışmaya başlayanlar,
- Yönünden beş puanlık prim indiriminden yararlanılamayacaktır.
