Giriş

İklim krizi artık sadece çevrecilerin konusu değil. Devletlerden bireylere, özel sektörlerden finans dünyasına kadar herkesin bu sürece katkı sunması gerekiyor.

İşte bu nedenle Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankaların çevreye ne ölçüde katkı sunduğunu gösterebilmek için bir sistem kurdu:
Yeşil Varlık Oranı (YVO).

Bu makalede, YVO’nun ne olduğunu, nasıl hesaplandığını, kimleri nasıl etkilediğini ve bu konuda neler yapılması gerektiğini adım adım açıklamaya çalışacağım.

 Yeşil Varlık Oranı (YVO) Nedir?

Yeşil Varlık Oranı, bir bankanın çevre dostu ve sürdürülebilir projelere verdiği destek miktarını ölçen bir göstergedir.

Basit tanım: Bankanın verdiği tüm kredilerin içinde, çevreye katkı sağlayan yatırımlara ne kadarı gitmiş?

 YVO Nasıl Hesaplanır?

YVO üç adımda hesaplanır:

 Örnek Hesaplama

Hayali bir bankanın finansal verileri üzerinden hesap yapalım:

YVO = 150 / 700 = %21,43
Uygun/Toplam = 300 / 700 = %42,86
Uyumlu/Uygun = 150 / 300 = %50

 Hangi Faaliyetler “Çevre Dostu” Sayılıyor?

Bir yatırımın çevre dostu kabul edilebilmesi için aşağıdaki 6 çevresel hedeften en az birine katkı sağlaması gerekiyor:

 Uyumlu Yatırım Olma Şartları

Bir yatırımın uyumlu (yeşil sayılan) kabul edilebilmesi için şu üç şartı sağlaması gerekir:

Bu kriterler bağımsız uzmanların hazırladığı teknik raporlar ve sertifikalarla belgelenmeli.

 Kullanım Yeri Belirli Olmayan Krediler Ne Olacak?

Bazı kredilerin nasıl kullanılacağı başta belli olmayabilir. Ancak şu şartları sağlayan işletmelere verilen bu tür krediler de “yeşil” sayılabilecek:

• Yıllık gelirinin en az %90’ı yeşil faaliyetlerden gelen işletmeler

• Yenilenemez (fosil) enerji gelirine sahip olmayan firmalar

 Bankalar İçin Kontrol Listesi

BDDK bu tebliğ ile bankalara bazı zorunluluklar getirdi. Aşağıdaki liste, bankaların sistem kurarken neleri göz önünde bulundurması gerektiğini özetler:

Hazırlık

• Yeşil yatırım tanımlarını içeren politika dokümanları hazır mı?

• Teknik tarama kriterleri sisteme entegre edildi mi?

Belgelendirme

• Krediler için teknik, çevresel ve sosyal raporlar hazırlanıyor mu?

• Ulusal/uluslararası sertifikalar takip ediliyor mu?

İzleme

• Vadeli yatırımların sürdürülebilirlik durumu periyodik izleniyor mu?

• Gerekli düzeltici aksiyonlar tanımlı mı?

Raporlama

• İlk rapor tarihi olan 30 Haziran 2025 için veri sistemleri hazır mı?

• Raporlama sıklığı ve sorumluları belirlendi mi?

 Diğer Göstergeler

YVO dışında bankaların çevresel katkısını ölçmek için iki oran daha kullanılır:

 BDDK Neler Yapabilir?

• YVO için alt sınırlar ve hedef oranlar koyabilir.

• Bankalara özel hedefler belirleyebilir.

• Uymayan bankalara ek sermaye yükümlülüğü getirebilir.

Kamu ve Yatırımcılar İçin Sade Rehber

Neden Önemli?

• Yatırımların çevreye zarar vermemesi artık sadece bir “tercih” değil, bir “zorunluluk”.

• Yeşil yatırım yapan bankalar daha güvenli ve düşük risklidir.

• Yatırımcılar, çevre dostu projelere yönelen bankaları etik ve stratejik olarak tercih etmeye başladı.

Vatandaş Ne Yapabilir?

• Tasarruflarını değerlendirirken çevreci bankaları tercih edebilir.

• “Yeşil tahvil” gibi ürünlere yönelerek doğrudan çevreci projeleri finanse edebilir.

 Sonuç

Bu tebliğ ile birlikte artık sadece “kar getiren” değil, “doğaya da katkı sunan” yatırımların önemi daha fazla öne çıkıyor. Bankalar için bu bir zorunluluk, Yatırımcılar içinse bir fırsat, Toplum için ise bir umut kaynağı.

kaynak: 11 Nisan 2025 tarih ve 32867 no lu Resmi Gazete