Cengiz DEMİR

Yeminli Mali Müşavir

7524 Sayılı Kanunun 36 ncı maddesiyle getirilen yeni düzenleme ile  2025 yılı ve sonraki yılların kurum  kazançlarına uygulanmak üzere,  Kurumlar vergisi kanununun 32.maddesine (C) fıkrası eklenerek yurt içi asgari kurumlar vergisinin esasları belirlenmiştir.

İstisna ve indirimler

Tanımda, “İndirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancı” ibaresi yer alıyor. Ancak bu ifade, asgari kurumlar vergisine esas kazancın tespiti sırasında indirim ve istisnaların hiçbirinin düşülemeyeceği anlamına gelmiyor. Bazı istisnaların asgari kurumlar vergisi hesaplaması sırasında da düşülmesine izin verilmiş durumda. Bunları;

• Tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazançları istisnası,
• Emisyon primi kazanç istisnası,
• Sahip olunan taşınmazlardan elde edilen kazançlar dışında (d) bendinde sayılan yatırım fon ve ortaklıklarının istisna kazançları,
• Risturn istisnası,
• Finansal kiralama şirketleri ve varlık kiralama şirketleri ile yapılan sat geri kirala işlemlerinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna,
• Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesi ve devrinden elde edilen kazançlara uygulanan istisna,
• Serbest Bölgeler Kanunu kapsamındaki kazanç istisnası,
• Girişim sermayesi fonu indirimi,
• Korumalı işyeri indirimi,
• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki kazanç istisnası ile kurumlar vergisi matrahından indirim konusu yapılabilen Ar-Ge ve tasarım indirimleri, olarak sayabiliriz.

Önceki yazımda yurtiçinde uygulanacak asgari kurumlar vergisine ilişkin genel hükümlere yer verilmişti. Bu yazımda ise buna ilişkin örneklere yer verilmiştir.

Örnek 1: Kurumlar vergisinin, asgari kurumlar vergisinden fazla olduğu durum

(A) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 5.000.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 500.000 TL’dir. Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(A) A.Ş.’nin, indirim ve istisnalar ile geçmiş yıl zararları bulunmaması nedeniyle hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden fazla olduğundan, hesaplanan kurumlar vergisi 1.375.000 TL olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 2: Ticari bilanço zararı olan bir kurumun kanunen kabul edilmeyen giderler üzerinden asgari kurumlar vergisi hesaplaması.

(B) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço zararı 5.000.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 5.500.000 TL’dir. Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(B) A.Ş.’nin, indirim ve istisnalar ile geçmiş yıl zararları bulunmaması nedeniyle hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden fazla olduğundan, hesaplanan kurumlar vergisi 250.000 TL olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 3: İştirak kazancı, iştirak hissesi satış kazancı ve teknoloji geliştirme bölgeleri kazanç istisnası ile asgari kurumlar vergisi hesaplaması.

(C) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 5.000.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 500.000 TL’dir. Mükellef kurum aynı hesap döneminde 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesi hükmüne istinaden; 2.000.000 TL tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazancı istisnasından, 500.000 TL, iştirak hissesi satış kazancı istisnasından ve 4691 sayılı Kanun kapsamında 1.000.000 TL teknoloji geliştirme bölgeleri kazanç istisnasından yararlanmıştır. Adı geçen Kurum ayrıca, 500.000 TL Ar-Ge indirimi ile nakdi sermaye artışı nedeniyle hesapladığı 300.000 TL nakdi sermaye faiz indirimi tutarını beyanname üzerinden indirim konusu yapmıştır. Şirketin beyanname üzerinden indirim konusu yapabileceği geçmiş yıl zararı ise 500.000 TL’dir.

Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(C) A.Ş.’nin, hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden düşük olduğundan, hesaplanan kurumlar vergisi 200.000 TL olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 4: Yatırım teşvik belgesi kapsamında indirimli kurumlar vergisine tabi kazançların asgari kurumlar vergisi hesaplamasına etkisi.

(D) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 15.000.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 1.000.000 TL’dir. Şirket, gerçekleştireceği yatırım için 2022 yılında yatırım teşvik belgesi almış ve söz konusu yatırımı 2024 yılında tamamlamıştır. Mükellef kurumun 2025 hesap dönemine ilişkin verdiği kurumlar vergisi beyannamesinde bu yatırımı dolayısıyla indirimli kurumlar vergisine tabi matrahı 5.000.000 TL, indirimli vergi oranı ise %5’tir. Öte yandan, kurumun aktifine kayıtlı taşınmazı, (A) Bankasına olan borç nedeniyle bu dönemde bankaya devredilmiş ve bu işlemden 5.000.000 TL kazanç elde edilmiştir. Kurum ayrıca, 3.000.000 TL Ar-Ge indirimi ile geçmiş dönemlerden devreden 2.000.000 TL yatırım indirimini indirim konusu yapmıştır.

Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(D) A.Ş.’nin, 1.300.000 TL olarak hesaplanan asgari kurumlar vergisinden, 32/A maddesi kapsamında teşvik belgesine göre alınmayan 1.000.000 TL verginin düşülmesi neticesinde asgari kurumlar vergisi 300.000 TL olacaktır. (D) A.Ş.’nin, beyanına göre 500.000 TL olarak hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden fazla olduğundan asgari kurumlar vergisi uygulaması nedeniyle ilave bir vergi ödenmesi söz konusu olmayacaktır.

Örnek 5: Kur korumalı mevduat hesaplarından elde edilen kazançların ve geçmiş yıl zararlarının asgari kurumlar vergisi üzerindeki etkisi.

(E) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 20.000.000 TL, kur korumalı mevduat hesaplarından elde edilen kazanç istisnası 7.000.000 TL ve geçmiş yıl zararları 6.000.000 TL’dir. Şirketin 2/8/2024 tarihinden önce aldığı yatırım teşvik belgesi kapsamında 2025 hesap dönemine ilişkin verdiği kurumlar vergisi beyannamesinde bu yatırımı dolayısıyla 3.000.000 TL matraha indirimli kurumlar vergisi uygulama hakkı bulunmakta olup indirimli vergi oranı ise %5’tir.

Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(E) A.Ş.’nin, 2.000.000 TL olarak hesaplanan asgari kurumlar vergisinden, 32/A maddesi kapsamında teşvik belgesine göre alınmayan 600.000 TL verginin düşülmesi neticesinde asgari kurumlar vergisi 1.400.000 TL olacaktır. Bu tutar (E) A.Ş.’nin, beyanına göre 1.150.000 TL olarak hesaplanan kurumlar vergisinden yüksek olduğundan, hesaplanan kurumlar vergisi 1.400.000 TL olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 6: İhracat kazançları ve serbest bölgelerde elde edilen kazançlar üzerinden asgari kurumlar vergisi hesaplaması.

(F) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 18.000.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 2.000.000 TL’dir. Şirketin ihracattan elde ettiği ve ilgili hükümlere göre 5 puan indirimli orana tabi tutacağı kazancı ise 3.000.000 TL’dir. Öte yandan, kurumun serbest bölgede faaliyette bulunan şubesinden elde ettiği istisna kazancı 4.000.000 TL, sınai mülkiyet hakları istisna satış kazancı 4.000.000 TL’dir. Kurum ayrıca, 4.000.000 TL nakdi sermaye faiz indirimini matrahından indirim konusu yapmıştır.

Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(F) A.Ş.’nin, 1.600.000 TL olarak hesaplanan asgari kurumlar vergisinden, 5520 sayılı Kanunun 32 nci maddesinin yedinci fıkrası kapsamında ihracat yapan şirketlere tanınan 5 puanlık indirimden dolayı alınmayan 150.000 TL’lik verginin düşülmesi neticesinde asgari kurumlar vergisi 1.450.000 TL olarak hesaplanacaktır. Bu durumda (F) A.Ş.’nin hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden yüksek olduğundan, hesaplanan kurumlar vergisi 1.850.000 TL olacaktır.

Örnek 7: Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının taşınmaz satış kazançlarının asgari kurumlar vergisi hesaplamasına etkisi.

(G) Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 10.000.000 TL olup kazancının tamamı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca vergiden istisnadır. Bu kazancın 4.000.000 TL’si kurumun aktifine kayıtlı taşınmazlardan elde ettiği satış kazancı ve kira gelirlerinden oluşmaktadır.

Buna göre, anılan kurumun asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(G) Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş.’nin, istisna nedeniyle hesaplanan kurumlar vergisi çıkmamaktadır. Hesaplanan asgari kurumlar vergisi ise 400.000 TL olduğundan, hesaplanan kurumlar vergisi 400.000 TL olarak dikkate alınacaktır.

Örnek 8: Yurt dışı iştirak kazançları ve yurt dışı inşaat montaj işleri ile sınai mülkiyet haklarından elde edilen kazançların asgari kurumlar vergisi hesaplaması.

(H) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 10.000.000 TL, sınai mülkiyet hakları istisna satış kazancı 6.000.000 TL’dir. Mükellef kurum aynı hesap döneminde;

– 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükmüne istinaden 2.000.000 TL yurt dışı iştirak kazancı istisnasından yararlanmış ve (A) Ülkesinde bu kazanç üzerinden 300.000 TL kurumlar vergisi ödenmiştir.

– 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendine göre (B) Ülkesinde 1.000.000 TL kazanç elde etmiş ve bu ülkede kazanç üzerinden 70.000 TL kurumlar vergisi ödenmiştir.

Bu kapsamda, %10 ve üzeri vergi yükü taşıyan yurt dışı kaynaklı istisna kazançlar üzerinden halihazırda %10 vergi hesaplanmış olduğundan, asgari vergi hesaplamasında bu istisna kazançların düşülmesi gerekmektedir. Öte yandan, %10 vergi yükü taşımayan yurt dışı kaynaklı istisna kazançların ise, taşıdığı vergi yüküne isabet eden kazanç kısmı asgari vergi matrahından düşülebilecektir.

Buna göre, anılan kurumun yurt içi asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(H) A.Ş.’nin hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden yüksek olduğundan  , hesaplanan kurumlar vergisi 750.000 TL olarak dikkate alınacaktır.

5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükmüne istinaden 2.000.000 TL yurt dışı iştirak kazancı istisnasına ilişkin (A) Ülkesinde oluşan vergi yükü (300.000/2.000.000 =%15) %10’u aştığından, yurt dışı iştirak kazancı asgari vergi hesaplaması dışında tutulmuştur. Yurt dışında ödenen vergi yükü %10’nun altında kalması halinde ise asgari kurumlar vergisi hesabına dahil edilecektir. Bu oran %7 olduğu varsayımı altında asgari kurumlar vergisi 700.000 TL olarak hesaplanacaktır.

5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi hükmüne istinaden istisna kapsamında olan 1.000.000 TL kazanç üzerinden yurt dışında ödenen 70.000 TL’lik verginin asgari vergi oranı dikkate alınarak hesaplanan (70.000/0,1) 700.000 TL’si asgari vergi uygulamasına tabi olmayacak, kalan 300.000 TL üzerinden ise asgari vergi hesaplanacaktır.

Örnek 9: Yurt dışı iştirak hissesi kazançları, yurt dışı şube kazançları ile Türk uluslar arası gemi siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden  elde edilen kazançların asgari kurumlar vergisi hesaplaması.

(I) A.Ş.’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço karı 15.000.000 TL, yurt dışı iştirak kazancı istisna satış kazancı 3.000,00 TL,  yurt dışı şube kazançları  istisna satış kazancı 5.000.000 TL’dir. Türk uluslar arası gemi siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden elde edilen kazanç 2.000.000 TL’dir. Mükellef kurum aynı hesap döneminde;

– 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükmüne istinaden 3.000.000 TL yurt dışı iştirak kazancı istisnasından yararlanmış ve (A) Ülkesinde bu kazanç üzerinden 400.000 TL kurumlar vergisi ödenmiştir.

– 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendine göre (B) Ülkesinde 5.000.000 TL kazanç elde etmiş ve bu ülkede kazanç üzerinden 750.000 TL kurumlar vergisi ödenmiştir.

Buna göre, anılan kurumun yurt içi asgari kurumlar vergisi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

(H) A.Ş.’nin hesaplanan kurumlar vergisi, asgari kurumlar vergisinden yüksek olduğundan, hesaplanan kurumlar vergisi 1.250.000 TL olarak dikkate alınacaktır.

5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükmüne istinaden 3.000.000 TL yurt dışı iştirak hissesi kazancı istisnasına ilişkin (A) Ülkesinde oluşan vergi yükü (400.000/3.000.000 =%13) %10’u aştığından, yurt dışı iştirak hissesi kazancı asgari vergi hesaplaması dışında tutulmuştur. Yurt dışında ödenen vergi yükü %10’nun altında kalması halinde ise asgari kurumlar vergisi hesabına dahil edilecektir. 5520 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi hükmüne istinaden istisna kapsamında olan yurt dışı şube kazancı 5.000.000 TL kazanç üzerinden yurt dışında ödenen 750.000 TL’lik verginin asgari vergi oranı dikkate alınarak hesaplanan ilişkin (B) Ülkesinde oluşan vergi yükü (750.000/5.000.000 =%15) %10’u aştığından asgari vergi uygulaması dışında tutulmuştur.

Belirtilen örnekler dikkate alınarak geliştirilmesi için detaylı ve anlaşılabilir bir şekilde yazdım

Belirtilen örnekler tebliğ düzenlemeleri çerçevesinde değerlendirilmiş ve yazılmıştır. Faydalı olmasını diler sevgi ve saygılarımı sunarım.