Şenol DÖNDER

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Giriş :

26 Eylül 2023 tarih ve 32321 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girecek olan Bireysel Emeklilik Sistemi Kısmen Ödeme Yönetmeliği özetlenerek aşağıda özetlenmiş şekli ile bilgilerinize sunulmuştur.

Bireysel Emeklilik Sistemi 

Bireysel emeklilik sistemi, bireylerin gelecekteki mali güvencesini sağlamak amacıyla tasarruf yapmalarını teşvik eden bir sistemdir. Türkiye’de bu sistemi düzenlemek ve denetlemekle görevli olan Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, bireylerin kısmen ödeme hakkını düzenleyen detaylı bir yönetmelik yayımladı. İşte bu yönetmeliğin temel hükümleri ve uygulama süreçleri:

Amaç ve Kapsam:

Bu yönetmeliğin ana amacı, bireysel emeklilik sisteminde kısmen ödeme hakkının kullanımını ve bu sürecin tüm detaylarını düzenlemektir. Kapsamı, katılımcıların kısmen ödeme başvurularını, değerlendirme süreçlerini, kısmen ödeme alınabilecek durumları, Devlet katkısının hesaplanması ve ödenmesini, uygulanacak yaptırımları, emeklilik gözetim merkezi ve emeklilik şirketlerinin rollerini ve sorumluluklarını içerir.

Dayanak:

Bu yönetmelik, 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun 6. maddesine dayanarak hazırlanmıştır. Yani, kanunun emeklilik sistemiyle ilgili hükümlerini uygulamak ve düzenlemek amacıyla ortaya çıkmıştır.

Tanımlar:

Yönetmelikte geçen bazı önemli terimler şunlardır:

• Bakanlık: Yönetmeliğin ilişkilendirildiği Bakanlığı ifade eder.
• Birikim: Devlet katkısı hesabındaki tutarlar hariç, katılımcının bireysel emeklilik hesabında bulunan toplam tutarı temsil eder.
• Devlet Katkısı: Bireysel Emeklilik Sistemi’nde devletin katılımcılara sağladığı ek ödemeyi tanımlar.
• Elektronik İletişim Aracı: Bireysel Emeklilik Sistemi’nde kullanılan elektronik iletişim aracını temsil eder.
• Emeklilik Gözetim Merkezi: Kanuna göre Kurum tarafından emeklilik gözetim merkezi olarak görevlendirilen tüzel kişiyi ifade eder.
• Fon: Emeklilik yatırım fonunu temsil eder.
• Katkı Payı: Emeklilik sözleşmesine göre şirkete ödenen tasarrufa yönelik tutarı temsil eder.
• Kurul: Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nu ifade eder.
• Kurum: Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nu temsil eder.
• Sözleşme: Emeklilik sözleşmesini ifade eder.
• Şirket: 4632 sayılı Kanuna göre kurulmuş emeklilik şirketini temsil eder.

Kısmen Ödeme Başvurusu ve Halleri:

Bu bölüm, katılımcıların kısmen ödeme hakkını nasıl kullanabileceğini ve hangi koşullarda bu hakkın geçerli olduğunu açıklar.

• Kısmen Ödeme Başvurusu: Kısmen ödeme hakkını kullanmak isteyen katılımcılar, en az beş yıl süreyle bu hakkı kullanmamış olmalıdır. Başvuru yapmak için, başvuru tarihinde geçerli olan aylık brüt asgari ücretin en az beş katı kadar katkı payı ödemiş olmaları gerekmektedir.
• Başvuru Süresi: Katılımcılar, kısmen ödeme hakkını kullandıkları tarihten itibaren üç yıl içinde bu hakkı kullanabilirler. Ancak emeklilik, vefat veya maluliyet halleri hariç, bu süre içinde sözleşmelerini sonlandırmayacaklarına dair taahhüt vermeleri gerekmektedir. Bazı durumlarda bu süre dört yıl olarak uygulanabilir.
• Başvuru Yolu: Katılımcılar, kısmen ödeme talep formunu eksiksiz doldurarak şirkete iletebilirler. Başvuru formunun bilgileri, bu yönetmelikle uyumlu olmalıdır. Başvurunun kabul edilmesi durumunda, kısmen ödeme tutarı, başvuru formunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren on iş günü içinde katılımcının belirttiği hesaba ödenir.
• Satım Talimatı: Katılımcının kısmen ödeme talep ettiği tutar için satılması gereken fon paylarına ilişkin son satım talimatının verildiği tarih, kısmen ödeme tarihi olarak kabul edilir.
• İşveren Grup Emeklilik Sözleşmeleri: İşveren grup emeklilik sözleşmeleri, kısmen ödeme başvurusuna izin vermez. Ancak bu sözleşmelerden bireysel emeklilik sözleşmesine dönüş yapılabilir ve ardından kısmen ödeme talebinde bulunulabilir.

Devlet Katkısı Hesaplama ve Ödeme:

Devlet katkısı, kısmen ödeme sürecinin önemli bir parçasını oluşturur. Katılımcılara devlet katkısı ödenmesi için belirli koşullar ve hesaplama yöntemleri bulunur.

• Devlet Katkısının Hesaplanması: Katılımcıların yıllık olarak ödedikleri katkı paylarının yüzde 25’i, hesaplanacak devlet katkısının alt sınırını temsil eder. Üst sınır ise katkı paylarının yüzde 100’üdür. Katılımcıların yıllık katkı payları, emeklilik gözetim merkezi tarafından hesaplanır ve bu hesaplamaya göre devlet katkısı belirlenir.
• Devlet Katkısının Ödenmesi: Devlet katkısı, katılımcının bireysel emeklilik hesabına yatırılır ve katılımcıya ödenir. Bu ödeme, kısmen ödeme tutarının katkı payı kesintisi yapıldıktan sonra kalan kısmı üzerinden hesaplanır.

Kısmen Ödeme Yaptıktan Sonraki Durumlar:

Katılımcıların kısmen ödeme yaptıktan sonra emeklilik sözleşmeleri nasıl etkileneceği bu bölümde açıklanır.

• Emeklilik Süresinin Uzaması: Katılımcının kısmen ödeme yapması, emeklilik tarihini ertelemesine neden olabilir. Bu durumda, emeklilik hakkı kazanılması için gerekli olan sözleşme tarihine kadar ödenmesi gereken katkı payları, emeklilik tarihine kadar ödenmelidir.
• Katkı Paylarının Ödenmemesi: Katılımcıların kısmen ödeme tutarı ve sonraki ödeme süreleri ile ilgili taahhütlerine uymamaları durumunda, emeklilik sözleşmesi feshedilebilir.
• Kısmen Ödeme Yapılan Tutarın Artırılması: Katılımcılar, kısmen ödeme yaptıktan sonra daha fazla ödeme yapabilirler. Bu durumda, kısmen ödeme tarihi sonrasında en az bir yıl içinde yeni bir kısmen ödeme başvurusu yapabilirler.

Yaptırımlar:

Yönetmelik, katılımcıların ve emeklilik şirketlerinin taahhütlerine uymamaları durumunda uygulanacak yaptırımları da içerir. Bu yaptırımlar, katılımcıların hesaplarına etki edebilir ve emeklilik şirketlerine cezai işlem uygulanmasını gerektirebilir.

Emeklilik Gözetim Merkezi ve Emeklilik Şirketlerinin Roller ve Sorumlulukları:

Yönetmelik, emeklilik gözetim merkezi ve emeklilik şirketlerinin bu süreçteki rollerini ve sorumluluklarını ayrıntılı bir şekilde belirtir. Bu kurumlar, katılımcıların kısmen ödeme taleplerini değerlendirmek, devlet katkısı hesaplamalarını yapmak ve tüm süreci yönetmekle görevlidir.

Bu yönetmelik, bireysel emeklilik sisteminde kısmen ödeme hakkının kullanımını ve süreçlerini düzenleyen önemli bir belgedir. Katılımcılar, bireysel emeklilik sözleşmelerini dikkatlice incelemeli ve kısmen ödeme hakkını kullanmadan önce yönetmeliği takip etmelidirler. Bu, emeklilik planlarını düzenlemek ve gelecekteki mali güvencelerini sağlamak isteyen bireyler için önemlidir.