ŞENOL DÖNDER

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

GİRİŞ

Kooperatiflerin tasfiye sürecinde vergi yükümlülükleri, ortaklara yapılan ödemelerin niteliğine göre değişiklik göstermektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan 31.12.2024 tarihli özelgede, kooperatiflerin aidat ve karlarının ortaklara dağıtılması halinde nasıl vergilendirileceği detaylı olarak açıklanmıştır. Bu makalede, kurumlar vergisi ve gelir vergisi tevkifatı açısından dikkate alınması gereken hususlar ele alınmaktadır.

Kooperatiflerin Tasfiye Sürecinde Vergilendirme Esasları

Kooperatiflerin Vergilendirme Durumu

1. Kooperatiflerin Kurumlar Vergisi Muafiyeti

• Kooperatifler, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 2. maddesine göre kurumlar vergisi mükellefi sayılmaktadır.
• 4. madde (k) bendine göre, taşımacılık ve tüketim kooperatifleri hariç, ana sözleşmesinde şu şartları sağlayan kooperatifler kurumlar vergisinden muaf tutulur:
  • Sermaye üzerinden kazanç dağıtılmaması.
  • Yönetim kurulu üyelerine kazançtan pay verilmemesi.
  • Yedek akçelerin ortaklara dağıtılmaması.
  • Sadece ortaklarla iş görülmesi.

Not: Kooperatiflerin ortak dışı işlemleri, kurumlar vergisi muafiyetini ortadan kaldırabilir.

2. Ortak Dışı İşlemler ve Vergi Yükümlülüğü

• Kooperatiflerin ortak olmayan kişilerle işlem yapması veya ana sözleşmede yer almayan konularda ortaklarla iş yapması, ortak dışı işlem sayılır.
• Ortak dışı işlemleri nedeniyle kooperatif tüzel kişiliğine bağlı ayrı bir iktisadi işletme oluşur ve kurumlar vergisine tabi olur.
• Ancak, kooperatiflerin yalnızca taşınmaz kira gelirleri veya banka faiz gelirleri elde etmesi halinde, bu gelirler stopaja tabi tutulmuşsa kurumlar vergisi beyannamesi verilmesi gerekmez.

Tasfiye Sürecinde Ortaklara Yapılan Ödemelerin Vergilendirilmesi

Tasfiye sürecinde ortaklara dağıtılacak tutarların vergilendirilmesi, ilgili gelir türüne göre değişiklik göstermektedir.

Vergilendirme Esasları Tablosu

Özel Durumlar

• İhtirazi kayıtla beyan edilip mahkeme kararıyla geri alınan vergiler: Bu tutarlar kooperatifin vergiye tabi kazancı sayılmadığından, kurumlar vergisi beyannamesinde hasılat olarak beyan edilmez.
• Tasfiye sürecinde ortak dışı işlemler yapılmamışsa, kooperatifin muafiyet şartları korunur ve kurumlar vergisi ödenmez.

Tasfiye Süreci ve Son Beyanname

• Tasfiye sürecinde kooperatifin tüm borçları ödenir, varlıkları elden çıkarılır ve kalan tutar ortaklara dağıtılır.
• Tasfiye beyannamesinde dağıtılacak tutarlar hangi vergiye tabi ise ona göre beyan edilir.
• Tasfiye sürecinde ortaklara yapılacak ödemelerde stopaj uygulanması gerekiyorsa (%15 gibi), stopajın hesaplanarak beyan edilmesi zorunludur.

SONUÇ

• Kooperatifler yalnızca ortaklarıyla işlem yapıyorsa kurumlar vergisinden muaf tutulur.
• Ortak dışı işlemler yapılmışsa, ayrı bir iktisadi işletme oluşur ve kurumlar vergisine tabi olur.
• Tasfiye sürecinde ortaklara dağıtılan tutarlar için:
  • Aidatların iadesinde vergi yoktur.
  • Kar ve faiz gelirleri ortaklara dağıtılırken %15 gelir vergisi stopajı yapılır.
  • Daha önce vergilendirilmiş banka faizleri ve kurum kazançları yeniden vergilendirilmez.
• Mahkeme kararıyla iptal edilen vergiler tasfiye kazancı olarak sayılmaz.
• Son tasfiye beyannamesinde tüm bu vergisel yükümlülükler dikkate alınmalıdır.

Bu açıklamalar doğrultusunda, kooperatiflerin tasfiye sürecinde hangi gelirlerin nasıl vergilendirileceği netleşmiştir. Vergi yükümlülüklerinden kaçınmamak için GİB özelgesi doğrultusunda hareket edilmesi önerilir.

kaynak: https://www.gib.gov.tr/gibmevzuat