Vergi Paketi TBMM de Kabul Edildi. Vergi Paketi Özetle / Şenol DÖNDER SMMM

Şenol Dönder

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Bu günlerde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen ve yasalaşan yeni düzenlemelerle ilgili detaylı bir açıklama yapalım. Bu düzenlemeler, vergi kanunları, kamu mali yönetimi, emekli maaşları ve elektronik ticaret gibi birçok alanda önemli değişiklikler getiriyor. İşte ana hatlarıyla bu değişiklikler:

1. Emekli Aylığı Artışı

Yeni yasa ile en düşük emekli aylığının 12 bin 500 liraya çıkarılması öngörülüyor. Bu düzenleme, emeklilerin yaşam standartlarını iyileştirmek ve emeklilik maaşlarının alım gücünü artırmak amacıyla yapılmış bir adım.

2. Kamu Alacakları ve “Borcu Yoktur” Belgesi

Danıştay’ın iptal kararı doğrultusunda, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da değişiklikler yapılıyor. Buna göre, kamu idareleri ve döner sermaye işletmeleri, mahkeme kararları ve icra dairelerinin ödeme emirleri doğrultusunda yapılacak ödemelerde “borcu yoktur” belgesi talep edilebilecek. Hazine ve Maliye Bakanı bu konuda yetkilendirilecek.

3. Teknogirişim Şirketleri ve Bedelsiz Pay Senetleri

Gelir Vergisi Kanunu’nda yapılan değişiklikle, teknogirişim şirketleri tarafından çalışanlara bedelsiz veya indirimli olarak verilen pay senetlerinin, bir yıllık brüt ücret tutarını aşmayan kısmı gelir vergisinden istisna tutulacak. Ancak, bu pay senetleri belirli bir süre içinde elden çıkarılırsa, istisna edilen vergiler belirli oranlarda tahsil edilecek. İstisna nedeniyle zamanında alınmayan vergilere ilişkin zaman aşımı süresi, elden çıkarma tarihinden itibaren başlayacak.

4. Mükelleflerin İzaha Davet Edilmesi

Mükelleflerin yoklamalar sonucunda tespit edilen hasılatları ile beyan ettikleri hasılatları arasındaki fark yüzde 20’yi geçtiğinde, mükellefler Vergi Usul Kanunu’na göre “izaha davet” edilecek. Bu düzenleme, 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecek.

5. Elektronik Ticaret ve Vergi Kesintisi

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıları ve aracı hizmet sağlayıcılarının, mal ve hizmetler için yaptıkları ödemeler vergi tevkifatına tabi olacak. Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenen sektör ve faaliyet konularına göre bu ödemelerde vergi kesintisi yapılacak. Bu düzenleme de 1 Ocak 2025 tarihinde yürürlüğe girecek.

6. Vergi Teminatı Düzenlemeleri

Vergi Usul Kanunu’nda yapılan değişiklikle, sahte belgelerle ilgili teminat uygulamasının üst sınırı, düzenlenmiş sahte belgelerdeki toplam tutarın yüzde 10’u olarak belirlenecek. Teminat verilme süresi 30 günden 60 güne çıkarılacak ve yükümlülüklerini yerine getiren mükelleflere teminat iadesi yapılacak.

7. Özel Usulsüzlük Cezaları

Kayıt dışı ekonomiyle mücadele amacıyla, tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğu genişletilecek. Elektronik ticaret ve diğer dijital ortamlarda faaliyet gösteren hizmet sağlayıcıların, vergi güvenliğini sağlamak amacıyla bilgi bildirim yükümlülükleri olacak.

8. Kıymetli Madenlerin Değerlemesi

Kıymetli madenler (altın, gümüş, platin, paladyum) borsa rayici ile değerlendirilecek. Borsa rayici mevcut değilse, maliyet bedeli kullanılacak. Kıymetli madenlere dayalı mevduat ve kredi hesapları faizleriyle birlikte değerlendirilecek.

Bu düzenlemeler, vergi güvenliğini artırmayı, kamu mali yönetimini iyileştirmeyi ve çeşitli ekonomik alanlarda daha etkin bir kontrol mekanizması sağlamayı hedefliyor. Yapılan değişiklikler, hem bireyler hem de işletmeler açısından önemli etkiler yaratabilir ve dolayısıyla tüm tarafların bu değişikliklere yönelik hazırlıklı olmaları gerekecek.

Vergi Ziyaı Cezalarının Artırılması

Vergi Ziyaı Cezası Artışı:
- Vergi dairesinin bilgisi dışında kayıt dışı faaliyet gösterilerek vergi ziyaına sebep olunması durumunda, vergi ziyaı cezası %50 oranında artırılacak. Bu, mükelleflerin vergi yükümlülüklerini gizlemeye yönelik hareketlerini caydırmak amacıyla yapılmıştır.
- Aynı vergi türü ve dönemi için daha sonra yapılacak tarhiyatlar (vergi belirleme) nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezalarına da bu %50’lik artırma uygulanacak.

Özel Usulsüzlük Cezaları

Cezaların Artışı ve Yeniden Belirlenmesi:
- Bir takvim yılı içinde birden fazla özel usulsüzlük cezası kesilmesi durumunda, ceza miktarının artması sağlanacak. Bu, caydırıcılığı artırmak için getirilmiş bir uygulamadır.
- Özel usulsüzlük cezalarının artırılması ve yeniden belirlenmesi amacıyla yeni bir cetvel oluşturulacak. Bu cetvel, mükellef grupları ve ilgili usulsüzlükler için ceza miktarlarını içerecek.
- Her yıl cezaların yeniden değerleme oranında artırılması sağlanacak. Bu şekilde cezaların caydırıcı etkisi artırılacak.
Belge Düzenleme Zorunluluğu:
- Kanun kapsamında belge düzenleme zorunluluğu bulunan kişiler, bu zorunluluğa uymadıkları takdirde, belge muhteviyatı işlemin muhatapları tarafından 5 iş günü içinde idareye bildirilirse ceza uygulanmayacak. Ancak, belgeleri düzenlemeyen veya eksik düzenleyenlere özel usulsüzlük cezasının 3 katı uygulanacak.
- Kanun kapsamı dışında belge düzenleyenlere ise, belge düzenleme gerekliliği idarenin bilgisine girmeden önce bildirildiğinde 2 kat ceza, idarenin bilgisine girmeden sonra bildirildiğinde ise 6 kat ceza uygulanacak.
Damga Vergisi Ceza Tutarları:
- Damga vergisi ödenmemiş kağıtlar için, vergi ve cezası tahsil edilmeden tasdik eden noterler adına her bir kağıt için özel usulsüzlük cezasının alt sınırı 40 lira olarak belirlenmiştir.
Uluslararası Bilgi Değişimi:
- Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalar kapsamında bilgi toplama zorunluluklarına uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Elektronik Ticaret ve Dijital Ortamlar:
- Elektronik ticaret ve dijital ortamlar (internet, sosyal medya, vb.) üzerinden yapılan işlemlerle ilgili vergi güvenliğini sağlamak amacıyla bilgi verme yükümlülüğü olanların, bu yükümlülüklere uymamaları durumunda, ekonomik ve ticari büyüklüklerine göre orantılı özel usulsüzlük cezası uygulanacak.
Tevsik Zorunluluğu:
- Tevsik (belgeleme) zorunluluğuna uymayanlara uygulanan ceza artırılacak. Tevsik zorunluluğunu yerine getirmeden ödeme yapanlar, durumu 5 iş günü içinde idareye bildirirse ceza uygulanmayacak.
Banka ve Ödeme Araçları:
- Kredi kartı, banka kartı, elektronik cüzdan ve benzeri ödeme araçları ile yapılan tahsilatlarda, mükellefiyeti adına kayıtlı olmayan ödeme sistemleri veya cihazları kullanılması durumunda, tahsilatı yapan mükelleflere ve cihazları kullandıranlara her bir işlem için belirlenen cezanın 3 katı uygulanacak. Bu ceza, bir takvim yılı içinde 20 milyon lirayı geçemeyecek.
Teminat Verme Zorunluluğu:
- İstenilen teminatı süresinde vermeyenler veya tamamlamayanlara, gereken teminat tutarı kadar özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Cihaz ve Sistemler:
- Vergi güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılan cihazlar ve sistemlerle ilgili olarak, yükümlülüklere aykırı davranan üreticilere, ithalatçılara, servis sağlayıcılara ve program tedarikçilerine her bir tespit için belirlenen cezanın 10 katı uygulanacak. Bu ceza bir takvim yılı içinde 20 milyon lirayı geçemeyecek.
Birden Fazla Cezanın Uygulanması:
- Bir fiil, Kanun’un ilgili hükümlerinde belirtilen birden fazla ceza gerektiriyorsa, bu cezalardan sadece en ağır olanı uygulanacak.

Bu düzenlemeler, vergi güvenliğini sağlamak, vergi kaçakçılığını önlemek ve vergi sisteminin etkinliğini artırmak amacıyla getirilmiş kapsamlı değişikliklerdir. Ceza tutarlarının artırılması ve yeniden belirlenmesi, mükelleflerin vergi kurallarına daha fazla uymasını sağlamayı hedefliyor.

1. Gelir İdaresi Başkanlığı Personeline Fazla Çalışma Ücreti

Fazla Çalışma Ücreti:

Gelir İdaresi Başkanlığı personeline, normal mesai saati dışında ve daire dışında gerçekleştirdikleri çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenecek. Bu ücret, her bir fazla çalışma saati için 160 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu hesaplanacak.
Ödenecek fazla çalışma ücreti, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi olmayacak.
Her bir personel için ödenebilecek fazla çalışma ücreti, ayda maksimum 50 saat ile sınırlandırılacak.
Ayrıca, fazla çalışma ücreti ödenebilecek personel sayısı, Başkanlık taşra teşkilatındaki kadro ve pozisyonlarda bulunan toplam memur ve sözleşmeli personel sayısının yüzde 20’sini geçemeyecek.

2. Vergi Usul Kanunu ve Vergi Uyumunun Artırılması

Vergi Uyumunun Artırılması:

Vergi aslı uzlaşma kapsamından çıkarılıyor ve Vergi Usul Kanunu’ndaki ilgili hükümler yürürlükten kaldırılıyor. Bu değişiklik, vergiye gönüllü uyumun artırılmasını amaçlıyor.

Mevcut Uzlaşma Başvuruları:

Vergi Usul Kanunu’ndaki değişiklik öncesi yapılan uzlaşma başvuruları, eski hükümlere göre sonuçlandırılacak.

3. KDV İstisnaları ve Düzenlemeleri

Deniz Taşıma Araçları:

Ticari olmayan deniz taşıma araçlarına yönelik yat limanlarında verilen kiralama, bakım gibi hizmetlerde uygulanan KDV istisnası ve indirimi kaldırılacak.

KDV İade ve Devri:

Birleşme, devir ve bölünme işlemlerinde devreden KDV ve iade hakkının 5 yıllık süre kuralına bağlı olmaksızın vergi incelemesi yoluyla yeni şirkete devrine izin verilecek.
Mükelleflerin KDV beyannamelerinde yer alan indirilemeyen KDV tutarlarının 5 yıl sonunda kayıtlardan çıkarılması ve vergi incelemesi yoluyla gider olarak dikkate alınması mümkün olacak.

KDV İadeleri:

KDV iadeleri, vergi incelemesi yoluyla yapılacak ve iade hakkı doğuran işlemlerden kaynaklanan talepler vergi inceleme raporuna göre yerine getirilecek.

İndirilemeyecek KDV:

İndirilemeyen KDV, sonraki döneme devreden KDV hesabından çıkarılarak özel bir hesaba alınacak. Bu özel hesapta 3 yıl içinde yapılan talepler, vergi incelemesi sonucunda gider olarak dikkate alınabilecek.

4. Deprem Yardımları ve KDV İstisnası

Yabancı Yardımları:

6 Şubat 2023’teki depremler nedeniyle genel hayata etkili afet bölgesinde yapılan yabancı devlet kurum ve kuruluşları tarafından yapılan yardımlara KDV istisnası sağlanacak.

Yapılacak Yardımlar:

1 Ocak 2024’ten itibaren yabancı devlet kurum ve kuruluşlarının genel bütçeli kamu idarelerine bağışlanan konut, iş yeri, okul gibi taşınmazların teslimi ve hizmetleri KDV’den muaf olacak. Bu durum, 31 Aralık 2025’e kadar geçerli olacak.

5. Serbest Bölgeler ve Vergi İstisnaları

Serbest Bölgeler:

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kurumların yurt içi satışlarından elde ettikleri kazançlara tanınan gelir ve kurumlar vergisi istisnası kaldırılacak.
Serbest bölgelerde üretim yapan mükelleflerin sadece bu bölgelerde ürettikleri ürünlerin yurt dışına satışından elde ettikleri kazançlar vergiye tabi olmayacak. Düzenleme, 1 Ocak 2025’ten itibaren geçerli olacak.

6. Sosyal Güvenlik Düzenlemeleri

Kısa Vadeli Sigorta Prim Oranı:

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2,25 olarak belirlenecek. Cumhurbaşkanına, bu oranı %1,5’e kadar indirme ve %2,5’e kadar artırma yetkisi verilecek.

Yaşlılık ve Malullük Aylıkları:

Yaşlılık, malullük ve ölüm aylığı ödenenlere ve hak sahiplerine ödenecek asgari aylık tutarı 10 bin liradan 12 bin 500 liraya yükseltilecek. Bu düzenleme, Temmuz ödeme döneminden itibaren geçerli olacak.

Sosyal Güvenlik Destek Primi:

8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olup emekli aylığı alanların, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaları halinde işverenlere sağlanan 5 puanlık destek priminin Hazine tarafından ödenmesine yönelik uygulama sonlandırılacak.

7. Çok Uluslu Şirketler ve Vergi Düzenlemeleri

Çok Uluslu Şirketler:

Nihai ana işletmesinin yıllık konsolide hasılatı belirli bir sınırı aşan çok uluslu işletme gruplarının bağlı işletmeleri, “yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi”ne tabi tutulacak. Bu düzenleme, ilgili hesap döneminin önceki 4 hesap döneminin en az 2’sinde 750 milyon avro karşılığı Türk lirası sınırını geçen gruplar için geçerli olacak.

8. Elektronik Ticaret ve Vergi Kesintileri

Elektronik Ticaret:

Elektronik ticaret pazar yerlerinde, elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının ve aracı hizmet sağlayıcılarının yaptıkları ödemeler vergi kesintisi kapsamına alınacak.
Mal ve hizmet alımlarına ilişkin ödemelerde, Cumhurbaşkanı’nın belirleyeceği sektör ve faaliyet konularına göre vergi tevkifatı yapılacak. Cumhurbaşkanı, vergi kesintisi oranlarını sıfıra kadar indirebilme ve kurumlar vergisi oranlarını artırma yetkisine sahip olacak.

Bu düzenlemeler, vergi sisteminin etkinliğini artırmayı, sosyal güvenlik ödemelerini güncellemeyi ve çeşitli ekonomik faaliyetleri düzenlemeyi amaçlıyor. Her bir düzenlemenin yürürlüğe girmesiyle ilgili tarihler ve uygulama detayları, ilgili yasal düzenlemelerle belirlenen şekliyle yürürlüğe girecektir.

Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Düzenlemesi

Kurumlar Vergisi Oranı:
- Kamu özel işbirliği (KÖİ) modeli çerçevesinde yürütülen projelerde faaliyet gösteren kurumların kazançlarına yüzde 30 oranında kurumlar vergisi uygulanacak. Ancak, bu oran sadece bu projelerden elde edilen kazançlara değil, kurumların toplam kazançlarına uygulanacak.
- Taşeron veya alt yüklenici firmaların kazançları ise genel kurumlar vergisi oranlarına tabi olacak.
Asgari Kurumlar Vergisi:
- Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen yeni düzenlemeye göre, hesaplanan kurumlar vergisi, indirimler ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının yüzde 10’undan az olamayacak.
- Bu hesaplamada, iştirak kazançları, emisyon primi kazançları ve bazı diğer istisnalar dikkate alınmayacak. Mikro ve küçük işletmelerin teknoloji geliştirme ve AR-GE kazançları bu düzenlemeden muaf tutulacak.
Halka Arz ve İhracat İstisnaları:
- Halka arz edilen kurumlar ve ihracat yapanlar ile sanayi sicil belgesine sahip ve üretim faaliyeti yapan kurumlar için ödenmeyen vergi, asgari vergi hesaplamasından düşülecek.
- İlk kez faaliyete geçen kurumlar için bu düzenleme üç hesap dönemi boyunca geçerli olmayacak.
Yetkiler ve Uygulama:
- Cumhurbaşkanı, belirli sektörler ve faaliyetler için asgari kurumlar vergisi oranını sıfıra kadar indirebilecek veya bir katına kadar artırabilecek.
- Hazine ve Maliye Bakanlığı ise düzenlemenin usul ve esaslarını belirleyecek.
Yürürlük:
- Bu düzenlemeler 2025 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde geçerli olacak. Özel hesap dönemi olan kurumlar için düzenleme 2025 takvim yılından itibaren uygulanacak.

Yerel ve Küresel Asgari Tamamlayıcı Kurumlar Vergisi Düzenlemesi

Kapsam:
- Yıllık konsolide hasılatı 750 milyon avro karşılığı Türk lirasını geçen çok uluslu işletme gruplarının bağlı işletmelerinin kazançları yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisine tabi olacak.
Vergi Oranı ve Uygulama:
- Küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi oranı yüzde 15 olarak belirlenmiş.
- Ülkesel bazda vergi yükü bu oranın üzerinde ise küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisi hesaplanmayacak.
İstisnalar ve Muafiyetler:
- Uluslararası deniz taşımacılığı gibi bazı faaliyetler yerel ve küresel asgari tamamlayıcı kurumlar vergisinden muaf tutulacak.
- İstisna edilen kazançlara ilişkin giderler veya zararlar, diğer kazançlardan indirilemeyecek.
Vergi Güvenliği ve Düzenlemeler:
- Borç alan ve veren bağlı işletmeler arasındaki vergi yükü farklılıkları düzenlenecek.
- Emsallere uygun olmayan işlemler ve grup içi finansman işlemlerinin vergi yükü üzerindeki etkileri belirlenecek.
Yürürlük ve Geçiş Hükümleri:
- Bu düzenlemeler 2024 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerinde geçerli olacak. Geçiş hükümleri, önceki vergi kayıtları ve ertelenmiş vergi varlıkları açısından düzenlemeler yapılacak.

Yurt Dışına Çıkış Harcı Düzenlemesi

Harç Tutarı:
- Yurt dışına çıkış harcı 500 TL’ye yükseltildi. Harç her yıl yeniden değerleme oranında artırılacak.
- Bu düzenleme yayımı tarihinden itibaren geçerli olacak.
Geçiş Düzenlemeleri:
- Harç artırımı, düzenlemenin yayımını takip eden 10. gün itibarıyla geçerli olacak.

Diğer Düzenlemeler

Hakim ve Savcı Ek Tazminatları:
- Hakim ve savcılara ek tazminat ödemeleri artırılacak. Yargıtay ve Danıştay başkanları, başsavcılar, ve diğer hakim ve savcılara belirlenen miktarlarda ek tazminat ödenecek.
İdari Yargılama Usulü Kanunu:
- Vergi ve idari davalarda parasal sınırlar yeniden belirlenerek, davaların temyiz ve istinaf süreçleri düzenlenecek.
TENMAK Gelirleri ve Ödüller:
- Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu’nun (TENMAK) gelirleri ve ödüller düzenlenecek. Kurum, belirlenen üst limitler dahilinde ödül ve burslar verebilecek.
Hakim ve Savcı Yardımcılığı Sınavı:
- Sınav konuları genişletilecek ve mülakat için çağrılacak aday sayısı azaltılacak.
Kamu Görevlileri Sendikaları:
- Kamu görevlileri sendikalarına üye olan kamu görevlilerine toplu sözleşme ikramiyesi ödenecek